Majowe święta
To zapewne ulubione święta Polaków. Kojarzą się z długim
weekendem, ciepłą wiosenną pogodą i flagami powiewającymi na wielu budynkach.
Podczas wyjazdów, grillów i spotkań warto jednak pamiętać, dlaczego obchodzimy te święta.
Przypominamy, że rok 2021 jest rokiem Konstytucji 3 Maja.
W tym dniu świętujemy prawo do pracy i odpoczynku.
Dawniej ludzie pracujący fizycznie byli wyzyskiwani. Musieli pracować po kilkanaście godzin dziennie w ciężkich warunkach, bez prawa do urlopu czy wolnych weekendów. W fabrykach pracowały też dzieci.
Dzięki wieloletnim strajkom warunki pracy stopniowo się polepszały, ograniczono jej czas i zagwarantowano prawo do odpoczynku.
Święto Pracy zostało wprowadzone przez II Międzynarodówkę w 1889
roku i obchodzone jest w wielu krajach, w tym również na terenie Polski, już od
1890 roku. W Polsce Święto Pracy jest świętem państwowym od 1950 roku.
A dlaczego akurat świętujemy 1 maja?
Tego dnia w 1886 roku w Chicago krwawo stłumiono strajk, zabijając wielu robotników.
Pokoleniu Waszych rodziców i dziadków 1 maja może kojarzyć się negatywnie. Za czasów PRL-u, było to jedno z najważniejszych świąt państwowych zwanym także Świętem Klasy Robotniczej. Komunistyczne władze organizowały obowiązkowe pochody, podczas których trzeba było okazywać zadowolenie z ustroju.
Tego dnia obchodzimy
także Światowy Dzień Polonii. 2 maja jest świętem, ale nie jest oficjalnie dniem
wolnym od pracy. Ustanowiono go w 2004 roku.
Są dwa powody historyczne, dla których ustanowiono Święto Flagi :
- 2 maja 1945 r. polscy
żołnierze wkraczający do Berlina umieścili polską flagę m.in. na siedzibie
niemieckiego parlamentu.
- Po drugie, w czasach PRL-u, 2 maja obywatele mieli nakaz zdejmowania flag, tak aby nie były one wywieszone podczas nieuznawanego przez władze święta 3 Maja.
Polska flaga jest naszym symbolem narodowym. Jej wygląd omówiony jest w specjalnej ustawie państwowej z dnia 11 marca
1980 roku. Ma biało-czerwone barwy.
Kolor biały oznacza czystość, niewinność i dobro. Czerwony zaś to ogień,
waleczność i odwaga.
Historia barw narodowych
Barwy biała i czerwona po raz pierwszy, nieoficjalnie, zostały uznane za barwy narodowe w pierwszą rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji – 3 maja w 1792 roku. Manifestujący w ten dzień przepasani byli biało-czerwonymi szarfami, kolory nawiązywały do herbu Królestwa Polskiego – Białego Orła na czerwonym tle.
Oficjalnie, po raz pierwszy, kolory biały i czerwony uznane zostały za barwy narodowe uchwalą Sejmu z 7 lutego 1831 roku.
„Izba Senatorska i
Izba Poselska po wysłuchaniu Wniosków Komisji Sejmowych, zważywszy potrzebę
nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni się łączyć Polacy, postanowiły i
stanowią:
Artykuł 1.
Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego
Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Artykuł 2.
Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie te kolory nosić mają w miejscu
gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były.”
W tym roku świętujemy 230. rocznicę uchwalenia najstarszej ustawy zasadniczej w Europie i drugiej na świecie, po konstytucji amerykańskiej.
Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za
święto już 5 maja 1791, kilka dni po jej uchwaleniu. Niestety na krótko, po II rozbiorze i przez cały okres utraty przez nasz kraj suwerenności święto było zakazane.
Dopiero, 29 kwietnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy uznał rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja za święto narodowe odrodzonego państwa.
„Dzień trzeci maja, jako rocznicę Konstytucji 1791 r. ustanawia się w całej Rzeczypospolitej Polskiej jako uroczyste święto po wieczne czasy” – pisano w jednomyślnie przyjętej ustawie oficjalnie wprowadzającej pierwsze w polskiej historii święto narodowe.
A niemal dokładnie 71
lat później, 28 kwietnia 1990 r.,
weszła w życie uchwalona przez Sejm RP ustawa, na której mocy oficjalnie przywrócono, zwalczane przez
niemal cały okres PRL jak i okres II wojny światowej, święto
upamiętniające pierwszą polską konstytucję.
Okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Uchwalenie konstytucji było przedsięwzięciem bardzo trudnym. Polska w drugiej połowie osiemnastego wieku zmierzała ku całkowitej anarchii i upadkowi. Władzą ustawodawczą był Sejm Rzeczpospolitej, który został sparaliżowany przez liberum veto. Prawo to pozwalało szlachcicowi – posłowi zerwanie obrad sejmu i unieważnienie jego postanowień. Państwa sąsiadujące – Prusy, Austria i Rosja - bezkarnie wtrącały się w sprawy Polski. W końcu się porozumiały i w 1772 r. doprowadziły do I rozbioru Polski. Nakazały również polskiemu sejmowi zatwierdzić rozbiór. Znaleźli się wtedy posłowie, którzy za pieniądze i stanowiska postanowili zgodzić się na grabież ziem polskich. Honor Polaków ratowali patrioci m.in. Tadeusz Rejtan, poseł nowogródzki. Po I rozbiorze Polski część szlachty i magnatów zrozumiała, że nasze państwo wymaga pilnej naprawy. Zwołano Sejm, który z przerwami trwał cztery lata (od 1788 do 1792 r.). W czasie obrad tzw. Sejmu Czteroletniego wielu posłów, pracujących na zlecenie państw ościennych (Rosji, Prus czy Austrii) sprzeciwiało się powołaniu ustawy zasadniczej. Okazja nadarzyła się 3 Maja 1791 roku. Po siedmiogodzinnych obradach Sejm zatwierdził konstytucję, a król Stanisław August Poniatowski ją podpisał. Określano ją jako „ostatnią wolę i testament gasnącej Ojczyzny”.
Autorzy
Najważniejsze postanowienia
- zapewnienie swobody wyznania przy jednoczesnym uznaniu katolicyzmu za religię panującą w kraju
- ograniczenie „złotej wolności szlacheckiej” przez zniesienie liberum veto, ograniczenie immunitetów prawnych, konfederacji i sejmów skonfederowanych
- nadanie praw mieszczaństwu (m.in. prawo do bezpieczeństwa osobistego, posiadania ziemi, obejmowania stanowisk oficerskich oraz w administracji państwowej, a nawet nabywania szlachectwa)
- objęcie chłopów opieką „prawa i administracji rządowej"
- zniesienie
Unii Polsko-Litewskiej na rzecz państwa unitarnego
- zastąpienie wolnej elekcji elekcją w ramach dynastii
- trójpodział władzy na: prawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król i Straż Praw) i sądowniczą
- wzmocnienie wojska, ustalenie liczby żołnierzy na 100 tys.
Konstytucja składała się z 11 artykułów.
Znaczenie
Konstytucja niestety nie przetrwała długo, zaledwie czternaście miesięcy. Zmiany przez nią wprowadzone były nie do zaakceptowania przez zdemoralizowaną magnaterię, której przywileje zostały znacznie ograniczone. W dniu 27 kwietnia 1792 roku w Petersburgu zawiązała się konfederacja później nazwana targowicką. Należeli do niej m.in. Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski. Na ich „prośbę” połączone siły targowiczan 20 tysięcy i armii rosyjskiej w liczbie 97 tysięcy wkroczyły do Polski. Król zdołał wystawić tylko 37 tysięczną armię składającą się z rekrutów. Mimo kilku wygranych bitew, kiedy wojska rosyjskie dotarły pod Warszawę, Stanisław August Poniatowski zdecydował się na kapitulację i przyłączenie do targowiczan. Armia polska poszła w rozsypkę, a sen o wolności umarł na kolejny wiek.
Pomimo tego, 3 maja dla wszystkich Polaków jest dniem szczególnym, jest świętem narodowym ustanowionym w dowód
pamięci o przodkach, którzy pragnęli ocalić kraj przed upadkiem. Jest symbolem walki o niepodległość
i chęci naprawy państwa, do którego Polacy odnosili się w czasach zaborów,
podczas II wojny światowej i w okresie komunizmu.
dostępna w naszej bibliotece.